Bibliodrama
WERKVORMEN
Model
Omschrijving
Een ontmoetingsspel is een spel gebaseerd op een verhaal waarbij twee personages mekaar ontmoeten. Ze geven de ontmoeting zelf vorm met woorden en gebaren. Het is een wonderlijk gebeuren wanneer mensen elkaar ontmoeten. Het proces van opstaan en gaan naar elkaar toe, houdt een grote spanning in zich, van uitzien en verlangen, van angst en onzekerheid, van welkom zijn en afgewezen worden. Een ontmoeting kan conflictueus, beleefd, sereen, ontwapenend, bevrijdend… verlopen. De ontmoeting is vooral een begin van iets, een start van een proces of een herstel, heropname of uitdieping daarvan.
Twee mensen leven zich telkens in één van de rollen van het verhaal in. Ze worden even geïnterviewd door de begeleid(st)er en dan gaan ze op weg in het speelveld. Hierbij ontmoeten ze mekaar op een door de begeleider aangegeven plaats. De wijze waarop de ontmoeting verloopt wordt ingevuld door de inspiratie van het moment, door de interactie van de ene spe(e)l(st)er op de woorden en gebaren van de andere.
Een zelfde ontmoeting wordt een aantal keer na mekaar gespeeld met telkens andere spe(e)l(st)ers die een rol opnemen. Zo krijgt men de verscheidenheid in beeld van de wijze waarop ontmoetingen kunnen verlopen gekoppeld aan de eigen rolopvatting en rolinvulling van de spe(e)l(st)ers Dan volgt de uitwisseling van ervaringen en belevingen. Maar ook ontmoetingsspelen met meerdere personages zijn mogelijk
Doelen
Een ontmoetingsgebeuren in een verhaal doorleven om de betekenis ervan beter te doorgronden.
De vele vormen, inhouden en betekenissen die in een ontmoetingsgebeuren uit een verhaal kunnen verschijnen.
Zich bewust worden van de eigen belevingen, associaties, herinneringen, levenservaringen die bovenkomen bij een ontmoetingsspel
De eigen ontmoetingen verkennen, oefenen, verdiepen...
Spelverloop
Keuze van het verhaal
De begeleid(st)er kiest een verhaal waar een ontmoeting gebeurt tussen 2 personages of tussen een personage en een groep. Al dan niet in overleg met de groep. Bv. Maria op bezoek bij Elisabeth (bijbel), Mohammed en de engel Gibriël (Hadieth), de olifant die met de eekhoorn wil dansen (Toon Tellegen) of koning Herodes en de wijzen, Jezus en de leerlingen van Emmaüs (bijbel), de keizer en zijn jagers en de hertenpopulatie (Boeddhalegende). De keuze van het verhaal kan gekoppeld worden aan een inhoudelijk thema vb. zwanger zijn of geroepen worden. Het spel kan ook verbonden zijn met concrete doelen zoals: een confrontatie met een overste aangaan, leren oor hebben voor de verzuchtingen van een ander...
Werkwijze
1. Het verhaal wordt voorgelezen.
2. De werkwijze van het ontmoetingsverhaal wordt toegelicht en de personages uitgekozen waarmee zal gespeeld worden.
De spelers worden uitgenodigd om bij de 2de voorlezing van het verhaal te voelen wie (welk personage uit de ontmoeting) ze zouden willen spelen..
3. Het verhaal wordt een tweede keer gelezen.
4. De spelers worden gevraagd stil te staan bij het personage dat hen raakt, treft, aanspreekt. Dan gaan ze op stoelen zitten en de begeleid(st)er richt het speelveld in: plaatst de vertrekpositie van de personages in het speelveld en duidt aan waar de ontmoeting mogelijk kan plaatsvinden.
Hierbij geeft de begeleid(st)er volgende aanwijzingen: de personages vertrekken in het speelveld, elk aan één zijde en gaan rechtdoor tot bijna het einde van het speelveld. Daar keren ze zich naar de ander die ze willen ontmoeten. En dan ontmoeten ze (mogelijk) mekaar.
Variatie: één personage bevindt zich van het begin van het spel reeds op het speelveld en leeft zich daar in, in de rol. De andere speler begeeft zich vanuit een andere vertrekpositie naar het speelveld waar de eerste speler plaatsgenomen heeft.
De ontmoeting mag zich op één plaats afspelen maar kan ook over het gehele speelveld evolueren.
5. Telkens komen twee mensen naar voor die de rollen willen spelen. De anderen kijken toe.
De begeleid(st)er vraagt de spe(e)l(st)ers zich in te leven in hun rol.
Dan volgt een kort interview om de personages in hun rol te brengen en te richten op het personage dat ze gaan ontmoeten en voor te bereiden op de ontmoeting. Daarna nodigt de begeleid(st)er de personages uit om op weg te gaan. In het op weg gaan, bereiden zij zich voor op de ontmoeting. Het ontmoetingsgebeuren zelf kan helemaal verlopen in de lijn en in de geest van het verhaal. Het kan ook heel andere sporen volgen of zelfs haaks staan op het verhaalgebeuren. Het ontmoetingsgebeuren is in wezen kort. Het mag hooguit één tot twee minuten duren. Maar één zin, één gebaar kan voldoende zijn. De spelers kunnen zelf de lengte bepalen.
Wanneer ze er zelf geen grens aan stellen, dient de begeleid(st)er in te grijpen en 'stop' te roepen.
Na de ontmoeting vraagt de begeleid(st)er dat de personages zich ontrollen.
Dan komen de volgende spelers aan de beurt. Zo een drietal keer na mekaar.
6. Uitwisseling
Men kan kiezen:
Ofwel wisselt men kort uit na elk spel en vraag men eerst aan de toeschouwers wat ze gezien hebben en komen daarna de spelers aan de beurt.
Ofwel wisselt men uit na de 3 keer dat er gespeeld is en vraag men eerst aan de spe(e)l(st)ers hoe het was om dit te doen.
Meer informatie over de uitwisseling: >>Zie Begeleiden Uitwisseling
Variaties
1. Ontmoetingsspel van twee groepen personen.
Niet alleen individuele personen ontmoeten elkaar in verhalen. Soms komen ook groepen mensen elkaar tegen of staan hele volken tegenover elkaar. Het vraagt wat vaardigheid om de ontmoeting van twee groepen voldoende gestructureerd te laten verlopen opdat de doelen van bibliodrama gerealiseerd blijven.
2. Ontmoetingsspel met meerdere personages
Sommige verhalen brengen ontmoetingen tussen meerdere personen in beeld. Korte ontmoetingen tussen drie of vier personen kunnen ook in deze werkvorm verkend worden. Bij langere gesprekken kan de begeleider beter voor een andere werkvorm kiezen. Bijvoorbeeld voor 'het groepsinteractiespel'. >> Naar werkvorm
Aandachtspunten
TOEPASSINGEN
Twee monniken
Ooit kwamen twee Tibetaanse monniken tijdens hun pelgrimage bij een woest stromende rivier.
Ze zagen een lelijke oude melaatse vrouw op de oever zitten, die om een aalmoes smeekte.
Toen de monniken dichterbij kwamen, smeekte ze de beide geestelijken haar de rivier te helpen oversteken.
De ene monnik voelde, instinctief weerzin; vol afkeer trok hij zijn lange, wapperende kloostermantel om zich heen,
waadde alleen de rivier in en bereikte snel de overkant.
Daar overwoog hij of hij wel de moeite zou nemen om te wachten op zijn achtergebleven vriend,
omdat hij niet zeker wist of de andere monnik de melaatse vrouw in de steek zou laten
of de reis wilde voortzetten samen met haar.
De andere monnik had echter medelijden met de afgeleefde oude heks
en er bloeide een vanzelfsprekend mededogen op in zijn hart.
Hij pakte het melaatse schepsel op, hees haar op zijn rug en liep met moeite de rivieroever omlaag en het kolkende water in.
Uiteraard had zijn broeder monnik veilig de overkant bereikt voordat de zwaarbeladen lama,
zijn smerig bundeltje vodden en beenderen torsend, ook maar het midden van de stroom had bereikt.
Toen gebeurde er iets verbazingwekkends.
In het midden van de stroom, juist toen het lastigste stukje zich scheen aan te dienen,
en het modderige water rond zijn dijen klotste en zijn doorweekte wollen mantel opbolde als een zeil,
voelde de vriendelijke monnik plotseling - als door een wonder, naar het scheen - de last van zijn rug getild.
Hij keek op en zag de godin van de wijsheid Vajra Yogini zelf gracieus boven hem vliegen
en omlaag reiken om hem samen met haar mee te nemen naar het paradijs.
De eerste monnik, ten zeerste gelouterd na deze les in de aard van zowel mededogen als uiterlijke schijn,
moest zijn eenzame voetreis alleen voortzetten.
Tibetaans - boeddhistisch verhaal
Variaties
Ontmoetingsspel 1: Twee monniken gaan samen op pelgrimage.
Kort ontmoetingsgesprek van de twee monniken over het waar vandaan en waar naartoe (doel)
Ontmoetingsspel 2: Een monnik ontmoet de vrouw aan de rivier
De monnik ontmoet de vrouw en loopt verder de rivier in….of spreekt de vrouw aan en loopt door… of spreekt de vrouw aan en wil haar wel over de rivier dragen. In dit ontmoetingsgesprek spreekt de vrouw de monnik aan…
Ontmoetingsspel 3: Een monnik ontmoet de rivier
De monnik zonder vrouw ontmoet de rivier
De monnik met vrouw ontmoet de rivier
Ontmoetingsspel 4: De monnik aan de overkant spreekt met de monnik bij de vrouw
Kort gesprek over wachten of doorgaan, alleen of samen… e.a.
Ontmoetingsspel 5: De monnik (draagt de vrouw) ontmoet in de rivier de godin Vajra Yogini
De monnik draagt symbolisch de vrouw, voelt de last van zijn schouders getild en ziet de godin van de wijsheid….
Ontmoetingsspel 6: De monnik aan de overkant spreekt met de opgetilde monnik